Prawidłowe oddychanie stanowi podstawę funkcjonowania każdego organizmu. Zaburzenia ze strony układu oddechowego takie jak bezdech senny, spłycenie oddechu, kaszel czy duszności powinny nas zmobilizować do ustalenia ich przyczyny. Być może niezbędnym okaże się użycie koncentratora tlenu?

Umiejętność oddychania, która jest odruchem wrodzonym, sprawia, że kiedy przychodzimy na świat bierzemy pierwszy wdech. Następuje on w ciągu 30-60 sekund od urodzenia. Powietrze jest nam niezbędne do życia.W przypadku, kiedy pojawiają się zaburzenia ze strony układu oddechowego, kiedy stwierdzone zostają przewlekłe stany chorobowe i wydolność oddechowa spada, konieczne jest sięgniecie po urządzenia wspomagające proces oddychania, zalecane przy tlenoterapii, czyli koncentratory tlenu.

Czym jest i jak działa koncentrator tlenu?

Koncentrator tlenu określany również mianem koncentratora tlenowego, lub wytwornicy tlenu medycznego to nic innego jak urządzenie medyczne, które jest niezbędnym aparatem przy wielu schorzeniach płuc czy serca, które przebiegają z niewydolnością oddechową. Podstawowym zadaniem koncentratora tlenu jest zwiększenie stężenia tlenu we krwi u osób borykających się z jego niskim poziomem we krwi. Aby zrozumieć zasadę działania koncentratora tlenu, należy cofnąć się pamięcią do szkoły podstawowej, w której to na lekcjach fizyki uczono nas czym jest powietrze i z czego się składa. Powietrze jak wiadomo jest mieszaniną gazów, a najważniejszymi pierwiastkami, które wchodzą w jego skład są azot (78%), tlen (21%) oraz inne gazy (1%). Zatem – jak działa koncentrator tlenu? Otóż każdy koncentrator tlenu pobiera powietrze atmosferyczne i odwraca jego proporcje serwując pacjentowi niemalże czysty tlen, tak niezbędny w tlenoterapii. Zasada działania koncentratora tlenu jest bardzo prosta. Każdy generator tlenu posiada dwa cylindry które wypełnione są zeolitem. Zeolit to materiał adsorpcyjny, znany także jako sito molekularne. Jego zadaniem jest wychwycenie azotu z powietrza. Koncentrator tlenu usuwając azot sprawia, że stężenie tlenu rośnie do ponad 90%, a ten nazywany jest wówczas tlenem medycznym. Ponadto koncentrator tlenu nawilża podawany tlen medyczny za pomocą specjalnej plastikowej butelki pełniącej rolę nawilżacza. Butelkę najlepiej napełniać wodą destylowaną. Używając wody destylowanej lub wody demineralizowanej, które są zalecane do stosowania, przedłużamy żywotność nawilżacza. Można również używać zwykłej wody z kranu lub wody przegotowanej, ale istnieje ryzyko, że wytracający się kamień osiądzie na nawilżaczu i skróci jego żywotność.

Jak używać koncentratora tlenu?

Koncentrator tlenu, aby rozpocząć swoje działanie, wymaga jedynie podłączenia do gniazda sieciowego. Jest to o wiele prostsze rozwiązanie niż korzystanie z butli tlenowych, ponieważ koncentrator używa ogólnie dostępnego powietrza, a butle trzeba co jakiś czas napełniać tlenem. Z uwagi na prostotę użytkowania, koncentrator tlenu jest idealnym urządzeniem do prowadzenia domowej terapii tlenem. Kabel od aparatu jest na tyle długi, że wystarczy na swobodne przemieszczanie się pacjenta po pokoju, w którym przebywa. Zaleca się, aby pokój osoby korzystającej z koncentratora był często wietrzony, dokładnie sprzątnięty, bez kurzu i bez pyłków, które mogą wpłynąć na zanieczyszczenie filtrów i skrócić ich żywotność. Należy pamiętać o tym, aby regularnie czyścić filtry z kurzu. Po podłączeniu koncentratora do prądu, wystarczy tylko uruchomić aparat i ustawić zgodnie z zaleceniami lekarza odpowiedni przepływ (przepływ dostępny w granicach od 0,5 l/min. do nawet 5 l/min.), podłączyć przewód tlenowy i założyć maskę tlenową lub cewnik donosowy.

 

Jak stosować koncentrator tlenu?

Przed użyciem koncentratora tlenu należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem i ustalić sposób i dawkowanie tlenu. Inne wytyczne otrzyma osoba chora, zmagająca się z przewlekłymi chorobami układu oddechowego, a inne osoba zdrowa chcąca się dotlenić. Wspólnie z chorym lekarz uzgadnia przepływ oraz sposób podawania tlenu. Do wyboru jest maska tlenowa oraz wąsy tlenowe. Używanie jednego i drugiego produktu ma swoje plusy i minusy. Maska tlenowa pozwala na dokładne dawkowanie tlenu, ponieważ otula usta i nos. Jest jednak dla chorego niewygodna, ponieważ utrudnia spożywanie pokarmów, picie, mówienie, a poza tym, w czasie odpoczynku nocnego może się zsunąć z twarzy. Po maskę sięga się, gdy nie ma pewności czy chory da radę swobodnie oddychać przez nos oraz w przypadku tlenoterapii u dzieci. Wąsy tlenowe są o wiele bardziej komfortowe. Odpowiednio stężony tlen z koncentratora trafia wprost do nozdrzy pacjenta. Usta pozostają wolne, dlatego też pacjent może swobodnie rozmawiać i przyjmować posiłki.

Dla kogo koncentrator tlenu?

Koncentrator tlenu przede wszystkim jest dedykowany osobom zmagającym się z chorobami układu oddechowego. Jest on niezastąpiony w leczeniu chorób płuc czy serca przebiegających z niewydolnością oddechową. Wskazaniem są również schorzenia onkologiczne. Chorzy, u których stwierdzono zbyt niski poziom tlenu we krwi wspomagają się koncentratorami tlenu. Zaliczają się do nich osoby chore na: przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP), pacjenci z astmą, sarkoidozą, mukowiscydozą, pacjenci ze zwłóknieniem mięśnia sercowego lub płuc, chorzy na nowotwory układu oddechowego z naciekami na ściany klatki piersiowej. Duszności są kolejną przypadłością, przy której można sięgnąć po koncentrator.

Istnieje również spora grupa osób zdrowych, u których parametry saturacji są w normie i poziom tlenu we krwi również, a jednak tlenoterapia sprawia, że odczuwają poprawę samopoczucia po jej zastosowaniu.  Stosowanie tlenu medycznego – po uprzedniej konsultacji z lekarzem – wspomaga osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne w tym depresję, zmniejsza stopień objawów alergicznych oraz wspomaga rehabilitację po zabiegach. Przy nawracających bólach głowy, bezsenności, w sytuacjach ustawicznego stresu, czy przy trudnościach z koncentracją, można sięgnąć po koncentrator. Bardzo ważne jest, aby, każda decyzja o użyciu koncentratora była skonsultowana z lekarzem. Lekarz bowiem określa przepływ tlenu, który będzie zastosowany u chorego. Przepływ wyrażany jest w litrach na minutę. W zależności od choroby i jej nasilenia, koncentrator tlenu używany jest w trybie ciągłym lub przerywanym. Należy pamiętać o tym, aby w trakcie konsultacji z lekarzem ustalić jak długo stosować koncentrator i w jakich dawkach. Chorzy u których mamy do czynienia z obturacyjną chorobą płuc lub nowotworem muszą korzystać z koncentratora co najmniej 12 godzin na dobę.

 

Rodzaje koncentratorów tlenu

Na rynku dostępne są koncentratory tlenu stacjonarne i koncentratory przenośne. Zarówno jedne jak i drugie sprawdzają się w domowej terapii tlenem. Koncentrator stacjonarny sprawdzi się w przypadku pacjentów leżących u których ogranicza jest aktywność fizyczna. Co prawda koncentrator tlenu wyposażony jest w długi kabel, który nie ogranicza pacjenta w przemieszczaniu się po pokoju, ale wymaga stałego podłączenia do gniazda sieciowego, jest ciężki i dość duży.  Przenośne koncentratory tlenu charakteryzują się niewielką wagą, co pozwala na podawanie tlenu poza domem, w trasie czy na spacerze. Przenośny koncentrat tlenu sprawdza się w przypadku osób, które nie mają znacznych problemów z oddychaniem. Większość modeli koncentratorów przenośnych wyposażona jest w torbę lub szelki, które ułatwiają przenoszenie urządzenia. Do tego, przenośny koncentrator tlenu może być zasilany bateryjnie lub sieciowo. Praca urządzenia na baterii jest długotrwała – koncentrator może działać przez 5 do 10 godzin w zależności od modelu. Do niektórych modeli koncentratorów przenośnych dołączony jest również kabel USB umożliwiający ładowanie koncentratora w czasie podróży.