Dzięki współpracy wielu osób udało się stworzyć termometr ratujący ludzkie życie - Hopetherm. Niezastąpiony w sytuacjach zagrożenia życia, przy wychłodzeniu organizmu. Jakie jest jego zastosowanie i w jakich okolicznościach jest niezastąpionym narzędziem ratowników?

Prawidłowa temperatura ciała człowieka to wartość od 36,6 do 37 stopni Celsjusza. Kiedy temperatura waha się między 37 a 38 stopni, mówimy o stanie podgorączkowym. Powyżej 38 stopni mamy już styczność z gorączką. Temperatura ciała może również ulec obniżeniu. Gdy temperatura spada poniżej 35 stopni Celsjusza, mamy do czynienia z hipotermią, czyli stanem wychłodzenia organizmu. Hipotermia może wystąpić w każdej sytuacji, w której organizm traci więcej ciepła do otoczenia niż sam wytwarza. O ile z gorączką jesteśmy w stanie sobie poradzić, o tyle w przypadku hipotermii na ocenę stanu poszkodowanego składa się kilka czynników - między innymi objawy kliniczne oraz pomiar temperatury głębokiej określający stopień wychłodzenia. Niestety ciężka hipotermia zagraża życiu bez natychmiastowej fachowej pomocy.

 

Co to jest hipotermia i jakie są jej objawy?

Kiedy słyszymy hasło hipotermia, nasze pomysły zazwyczaj kierują się do wypadku, w którym ktoś wpada pod lód, unosi się w wodzie o temperaturze poniżej zera lub wyobrażamy sobie kogoś, kto przebywa zbyt długo na zewnątrz na mrozie. Hipotermia to stan, kiedy temperatura ciała ulega obniżeniu. Następuje to w wyniku długotrwałego wychłodzenia organizmu, a mówiąc bardziej fachowo, kiedy ilość ciepła wytwarzanego w wyniku przemian metabolicznych jest mniejsza niż ilość ciepła traconego przez organizm. Do najczęstszych przyczyn hipotermii należą następujące czynniki: działanie zbyt niskiej temperatury powietrza, ekspozycja na wiatr oraz niską temperaturę wody czy brak odpowiedniej izolacji termicznej. Hipotermia może dotknąć osoby przebywające zbyt długo w niskich temperaturach lub w zimnej wodzie. Na przechłodzenia narażone są osoby uprawiające wędrówki górskie, nurkowie, osoby, które nie mają podstawowego schronienia, osoby pracujące na świeżym powietrzu lub uprawiające sport, osoby chore psychicznie oraz osoby uzależnione od narkotyków i alkoholu. Prawda jest jednak taka, że na hipotermię jesteśmy podatni wszyscy. Wiele osób może zaskoczyć fakt, że ciało może stracić niebezpieczną ilość ciepła nawet w temperaturze pokojowej, jeśli warunki są odpowiednie.

Według Amerykańskiego Centrum Kontroli i Prewencji Chorób, osoby starsze które borykają się z problemem niższej temperatury ciała, niedożywieniem czy zbyt ubogą odzieżą oraz małe dzieci są bardziej narażeni na hipotermię w każdych warunkach. Dzieci na ogół tracą ciepło ze swojego ciała szybciej niż dorośli. Mają także tendencję do bycia mniej świadomymi, jeśli doświadczają objawów, biorąc pod uwagę ich wysoki poziom energii i tendencję do większej aktywności fizycznej. Niemowlęta śpiące w zimnych sypialniach również mogą być zagrożone. Ośrodek kontroli temperatury w mózgu czyli podwzgórze, podnosi temperaturę ciała, uruchamiając procesy, które ogrzewają i schładzają ciało. Podczas ekspozycji na niską temperaturę dreszcze są odpowiedzią ochronną na wytwarzanie ciepła poprzez aktywność mięśni. W innej reakcji utrzymującej ciepło – zwanej zwężeniem naczyń – naczynia krwionośne tymczasowo się zwężają. Zwykle aktywność serca i wątroby wytwarza większość ciepła naszego ciała, ale gdy temperatura wnętrza ciała spada, narządy te wytwarzają mniej ciepła, co w istocie powoduje ochronne „zamknięcie” w celu zachowania ciepła i ochrony mózgu. Niska temperatura ciała może spowolnić aktywność mózgu, oddychanie i tętno. Może pojawić się zmieszanie i zmęczenie, które utrudniają osobie zrozumienie tego, co się dzieje i podejmowanie inteligentnych wyborów w celu zapewnienia bezpieczeństwa. Oznaki i objawy hipotermii obejmują: dreszcze, niewyraźną mowę lub mamrotanie, powolny, płytki oddech, słaby puls, niezdarność lub brak koordynacji, senność lub bardzo niski poziom energii, dezorientację lub utratę pamięci, utratę świadomości, jasnoczerwoną zimną skórę (u niemowląt). Osoba z hipotermią zwykle nie jest świadoma swojego stanu, ponieważ objawy często zaczynają się stopniowo.

 

Metody pomiaru temperatury głębokiej

Kluczem do ustalenia hipotermii jest szybkie określenie rzeczywistej temperatury głębokiej ciała. Podejrzewając u osoby poszkodowanej hipotermię, nie ma sensu dokonywać pomiaru temperatury zwykłymi metodami, ponieważ są one niemiarodajne i nieskuteczne. Żaden ze zwykłych termometrów – ani na podczerwień, ani pod pachę nie sprawdzi się z uwagi na to, że zmierzą tylko i wyłącznie temperaturę powierzchni skóry. W przypadku wychłodzenia najważniejsze jest sprawdzenie temperatury głębokiej, zwanej inaczej temperaturą centralną ciała, czyli temperatury narządów a nie powierzchni skóry. Pomiar temperatury głębokiej jest tak istotny, ponieważ obniżenie temperatury ciała jest nierównomierne, a to oznacza, że wychłodzeniu najszybciej ulegają odległe części ciała takie jak ręce i nogi, czyli kończyny oraz tkanki powierzchowne, natomiast narządy wewnętrzne wychładzają się wolniej. Istnieją cztery główne metody pomiaru temperatury głębokiej.

Metodą polecaną dla ratowników KPP jest pomiar z błony bębenkowej specjalnym termometrem, natomiast należy pamiętać, że pomiar ten jest obarczony ryzykiem błędu w przypadku nieprawidłowego wykonania i nie jest miarodajny w przypadku nagłego zatrzymania krążenia.

Kolejnym sposobem jest pomiar w odbytnicy, wymagający jedyny specjalnego termometru doodbytniczego. Jest to jednak pomiar inwazyjny, krępujący dla osób przytomnych, a obecność mas kałowych może zaburzyć wynik. Ponadto, biorąc pod uwagę, że osoby, u której podejrzewa się hipotermię należy okryć, aby się rozgrzała, kłóci się z tą metodą badania temperatury, ponieważ wymaga ona rozebrania osoby poszkodowanej w celu wykonania pomiaru.

Najbardziej dokładnym pomiarem, jest pomiar z tętnicy płucnej, jest to jednak metoda inwazyjna i dostępna wyłącznie w warunkach szpitalnych. Czwartą metodą jest pomiar z 1/3 głębokości przełyku, możliwy do wykonania u pacjentów nieprzytomnych i zaintubowanych, a zabieg wymaga doświadczenia we wprowadzaniu sondy. Tę metodę mogą stosować członkowie Zespołów Ratownictwa Medycznego lub inny personel medyczny. Informację dotyczącą stanu pacjenta i poziomu wychłodzenia uzyskuje się właśnie po wykonaniu pomiaru. Gdy temperatura centralna wynosi 32-35°C człowiek jest przytomny, ale wychłodzony i ma drżenia mięśniowe. Temperatura 28-32°C oznacza II stopień wychłodzenia i objawia się zaburzeniami świadomości oraz brakiem drżeń mięśniowych. Gdy temperatura spada poniżej 28°C, dochodzi do utraty przytomności i możliwe są zaburzenia rytmu (III stopień wychłodzenia). Temperatura na poziomie 24°C to już stan zatrzymania krążenia i jest to IV stopień hipotermii.

Hopetherm – innowacyjny termometr ratujący ludzkie życie

Przy współpracy lekarzy z klinik uniwersyteckich oraz inżynierów, powstał najbardziej innowacyjny termometr do pomiaru temperatury głębokiej – Hopetherm. Jest to niezwykle lekkie, poręczne i przenośne urządzenie diagnostyczne, które zapewnia wiarygodny pomiar temperatury centralnej. Termometr ten przeznaczony jest do profesjonalnego użytku. Docelową grupą, dla której dedykowane jest to urządzenie są wszystkie służby ratunkowe oraz w ostatnim czasie patrząc na sytuację na granicy mundurowe, które od kilku miesięcy niezłomnie strzegą granic Polski przed falą migrantów - czyli Straż Graniczna, Policja i Wojsko, jak również Medyczny Zespół Ratunkowy Polskiego Centrum Pomocy Międzynarodowej, który pełni dyżury medyczne na granicy. Znając temperaturę ciała, lekarz czy ratownik medyczny może zalecić odpowiednie leczenie. Pomiary temperatury głębokiej wykonuje się u pacjentów nieprzytomnych, u których podejrzewa się wychłodzenie. Aby potwierdzić taką diagnozę, konieczne jest zmierzenie temperatury głębokiej ciała przy użyciu termometru, który posiada odpowiednio niski zakres temperatur. Termometr Hopertherm umożliwia przeprowadzenie bardzo dokładnego pomiaru z dokładnością aż do +/- 0,2°C. Ogromną zaletą termometru jest szeroki zakres badanej temperatury od +15°C do 45°C.

 

Zastosowanie termometru Hopetherm

Ratownicy używający Hopetherm otrzymują wizualne i dźwiękowe ostrzeżenia, że mierzona temperatura przekroczyła wyznaczone granice – poniżej 30°C i powyżej 38°C. Z uwagi na swoje niewielkie rozmiary ma szansę stać się niezastąpionym wyposażeniem ratowników niosących pomoc poszkodowanym w trudnych warunkach atmosferycznych. Technologia w jakiej został opracowany Hopetherm spełnia wymogi normy IP68 co oznacza, że jest wodoodporny i pyłoodporny. Dlatego też bardzo niesprzyjające warunki pogodowe takie jak deszcz, śnieg czy pył, nie stanowią dla niego zagrożenia. Zakres temperatur pracy urządzenia wynosi od -26 do +60 stopni, a tworzywo POM-C, Teca Form, z którego stworzono obudowę termometru sprawia, że jest ono odporne na wstrząsy i upadki. Według danych producenta tolerancja upadku wynosi do 3 metrów. Są to dane stanowiące o bardzo dobrych parametrach tego urządzenia. Z myślą o ratownikach górskich i nie tylko, Hopetherm został tak skonstruowany, aby być łatwym do obsługi nawet w grubych zimowych rękawicach. Posiada również możliwość zawieszenia lub przymocowania go do spodni czy plecaka. Zamysł tworzenia termometru miał na celu stworzenie termometru lekkiego, kieszonkowego i znakomicie się to udało. Waga termometru z jego pełnym oprzyrządowaniem to zaledwie 260 gram.

 

To, na co warto zwrócić uwagę

Przechłodzenia i odmrożenia zdarzają się nie tylko wtedy, kiedy temperatura spada poniżej zera, ale także przy temperaturach dodatnich. Są na nią narażone nie tylko osoby wędrujące po górach, ale również ludzie żyjący w mieście - zwłaszcza bezdomni i alkoholicy. Obecne doniesienia raportujące sytuację na granicy polsko - białoruskiej niestety również pokazują nam, że wychłodzeniu ulegają migranci koczujący w pobliżu granicy jak również pojedyncze osoby, którym udało się przekroczyć granicę a ukrywają się w lasach. Hipotermia może również dotknąć żołnierzy pełniących służbę, zwłaszcza w godinach nocnych, kiedy temperatura otoczenia spada poniżej zera. Termometr Hopetherm może się okazać nieoceniony w początkowej fazie akcji ratowniczej w fazie przedszpitalnej i postawieniu właściwej diagnozy i ocenie sytuacji. Dzięki swojej konstrukcji gwarantuje precyzyjny pomiar.

 

Wyposażenie urządzenia

Hopetherm posiada ekran, na którym widoczne są najważniejsze wartości niezależnie od zastanych warunków atmosferycznych - odczyt możliwy jest zarówno w dużym nasłonecznieniu jak i w ciemnych pomieszczeniach czy jaskiniach. W wyposażeniu Hopetherm ma 3 sondy - sondę przełykowo-rektalną, sondę do pomiaru temperatury na błonie bębenkowej oraz cewnik Foleya z sondą termiczną (do zbiórki uryny i monitorowania temperatury pacjenta). Hopetherm zasilany jest bateriami – 2x AAA, 1,5V. Niski poziom baterii sygnalizuje migająca dioda. Podsumowując – pomiar temperatury głębokiej ciała jest najistotniejszym elementem w diagnostyce hipotermii. Termometr Hopetherm dzięki swoim parametrom, lekkości i konstrukcji powinien stać się niezbędnym elementem wyposażenia lekarzy, ratowników medycznych i górskich. Hopetherm jest urządzeniem medycznym, którego posiadanie znacznie ułatwi i umożliwi wiarygodny pomiar temperatury centralnej, a ratownicy w oparciu o wynik będą mogli podejmować właściwe decyzje mające na celu ratowanie ludzkiego życia.