Społeczeństwo się starzeje. Problem ten dotyczy również Polski. Obecnie, niewiele osób może zajmować się całodobowo schorowanym seniorem. Podejmowane są więc decyzje o umieszczeniu seniora w domu opieki, czy domu pomocy społecznej. Czym są takie domy? Jakie są ich główne zadania i na co zwrócić uwagę wybierając placówkę dla bliskich?

Domy pomocy społecznej i domy opieki - czym się różnią?

Zarówno domy pomocy społecznej (zwane potocznie DPS) jak i domy opieki stanowią alternatywę dla seniorów, którzy z uwagi na wiek, towarzyszące im niepełnosprawności czy choroby, wymagają stałej opieki. Osoby starsze, z powodu braku rodziny, lub niedostatecznej ilości czasu którym dysponują bliscy, nie mają nikogo, kto mu mógłby się nimi opiekować w pełnym wymiarze. Dlatego też, coraz więcej osób decyduje się na zamieszkanie w takich placówkach. Charakter i zakres usług świadczonych przez DPS-y i domy opieki jest praktycznie taki sam, natomiast jest kilka różnic pomiędzy tymi dwoma placówkami. Podstawową, jest sposób finansowania pobytu pensjonariuszy. DPS-y to przeważnie jednostki samorządu i pobyt seniora jest współfinansowany ze środków publicznych. Natomiast domy opieki działają na zasadzie działalności gospodarczej, czyli są to jednostki prywatne, gdzie koszty pobytu pokrywane są w całości przez seniora i jego bliskich. Kolejna różnica to sposób zarządzania placówką. Domy pomocy społecznej, nadzorowane przez samorządy, mają dyrektora lub kierownika placówki, natomiast w prywatnych domach opieki, decyzyjność należy do osoby, która założyła i prowadzi ośrodek. Następna rzecz, to ilość miejsc jakimi dysponuje dana placówka i czas oczekiwania na przyjęcie.

Prywatne domy opieki są mniejsze i kwaterują zwykle do pięćdziesięciu osób, natomiast domy pomocy społecznej około stu osób. Biorąc pod uwagę, że społeczeństwo się starzeje i jest coraz więcej osób w wieku poprodukcyjnym, okres oczekiwania na przyjęcie do DPS-u wynosi nawet kilka miesięcy. Jeśli sytuacja osoby starszej jest bardzo trudna, a czas oczekiwania na miejsce jest długi, samorządy szukają miejsca w innych placówkach położonych w najbliższej okolicy. Wiadomym jest, że procedury w państwowych domach pomocy są dłuższe i wymagane jest zgromadzenie dokumentacji, później oczekuje się na decyzję. Ulokowanie seniora w prywatnym domu opieki jest nieco łatwiejsze i zdarza się, że można tego dokonać „od ręki”. Jeśli w prywatnych placówkach jest miejsce i osoba starsza akceptuje warunki, przyjęcie następuje po podpisaniu umowy. Każdy, kto staje przed decyzją o umieszczeniu osoby bliskiej w takiej placówce, stara się wybrać taką, która sprosta oczekiwaniom i potrzebom seniora. Chodzi przede wszystkim o to, aby zadbać o komfort i poczucie bezpieczeństwa oraz zapewnić jak najlepsze warunki na okres nazywany przez wielu jesienią życia.

Jakie wymagania należy spełnić aby założyć dom pomocy społecznej?

Powołując się na obowiązujące w Polsce przepisy, domy pomocy społecznej, zwane w skrócie DPS, można prowadzić po otrzymaniu zezwolenia od wojewody. Zwykle takie placówki prowadzone są przez organy jednostek samorządu terytorialnego, fundacje, organizacje społeczne, kościoły oraz osoby prywatne i fizyczne. Niezależnie od tego, czy placówka ma mieć charakter publiczny czy prywatny, aby decyzja administracyjna była pozytywna, należy spełnić szereg wymagań i złożyć komplet dokumentów. I tak, w celu uzyskania zgody na otwarcie placówki  z całodobową opieką dla osób starszych, musi zostać złożony wniosek o zezwolenie, dokumenty potwierdzające tytuł prawny do nieruchomości, na której znajduje się dom, zaświadczenia potwierdzające  możliwość użytkowania nieruchomości, plan prowadzenia domu opieki, informację o sposobie finansowania placówki i niezaleganiu z płatnościami oraz informację o niekaralności osoby która będzie kierowała placówką.

Placówka powinna także spełniać określone warunki - budynek mający pełnić rolę domu opieki, nie może mieć barier architektonicznych. W budynku powinna znajdować się winda. W przypadku, gdy nie ma możliwości jej montażu, wszystkie pokoje mieszkalne muszą znajdować się na parterze. Zgodnie z ustawą pokoje mogą być trzyosobowe, z tym że pokój jednoosobowy nie może mieć mniej niż 9 m², a w pokojach dwu- i trzyosobowych, powierzchnia nie powinna być mniejsza niż po 6 m²  na osobę. Wyjątek stanowi pokój przeznaczony dla osób leżących. Może on być czteroosobowy, a jego powierzchnia nie może być mniejsza niż 6 m²  na osobę. Kolejne niezbędne elementy wchodzące w skład domu opieki to pomieszczenie pełniące rolę jadalni oraz pomieszczenie, które potocznie możemy określić mianem pralni i suszarni. Przepisy regulują także kwestię łazienek. Jedna powinna przypada dla nie więcej niż pięciu osób, a jedna toaleta dla nie więcej niż czterech osób. Zarówno łazienki jak i toalety muszą być wyposażone w uchwyty, które ułatwiają korzystanie z tych pomieszczeń osobom mniej sprawnym.

 

Podstawowe zadania domów opieki

Domy opieki, to placówki, w których, w większości przypadków, osoby starsze przebywają  na stałe. Muszą być przygotowane w taki sposób, aby zapewnić pensjonariuszom całodobową opiekę. Mieszkańcami domu opieki są osoby niepełnosprawne, w podeszłym wieku oraz przewlekle chore. Dom opieki zastępuje seniorom rodzinny dom. Musi więc spełniać określone usługi opiekuńcze i bytowe. Do usług bytowych zalicza się zapewnienie miejsca pobytu, całodziennego wyżywienia oraz dbanie o utrzymanie czystości w pomieszczeniach mieszkalnych i innych dostępnych dla mieszkańców domu opieki. Natomiast do usług opiekuńczych zalicza się: udzielanie pomocy w podstawowych czynnościach życiowych (w miarę potrzeby pomoc przy jedzeniu, ubieraniu, myciu), pielęgnację (również w czasie choroby), pomoc i opiekę w utrzymaniu higieny, zapewnienie kontaktu z otoczeniem oraz rehabilitację. Bardzo dużo zależy od stanu zdrowia i sprawności osób starszych. Im bardziej niesamodzielny pensjonariusz tym zakres usług większy. Dla mieszkańców DPS zapewniona jest opieka całodobowa. Ustawa o pomocy społecznej zawiera pełną listę usług, które minimalnie powinien świadczyć dom pomocy społecznej. Bardzo ważnym elementem jest zapewnienie pensjonariuszom socjalizacji z innymi mieszkańcami, wspólne zajęcia i warsztaty terapeutyczne, działania aktywizujące seniorów, oczywiście w miarę możliwości zdrowotnych.

 

Na co zwrócić uwagę wybierając dom opieki dla osoby starszej?

Przed podjęciem tej ważnej decyzji, należy zapoznać się z ogólnymi zasadami funkcjonowania domów opieki. Trzeba odpowiedzieć sobie na kluczowe pytania dotyczące naszych oczekiwań i wymagań. Można także sprawdzić wybrane domy opieki, zapoznając się z opiniami środowiska dotyczącymi danej placówki lub umawiając się na spotkanie. Jest jednak kilka ważnych rzeczy, na które należy zwrócić szczególną uwagę dokonując wyboru. Do tych najistotniejszych aspektów należą:

• koszty i opłaty – należy zorientować się i ustalić wysokość opłat, ponieważ pobyt w domu pomocy społecznej, czy prywatnym domu seniora jest płatny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami senior na opłatę może przeznaczyć nie więcej niż 70% swojego dochodu (dotyczy to domów pomocy społecznej). Resztę odpłatności uiszcza rodzina, a w dalszej kolejności gmina. Dobrze wiedzieć, co obejmuje cena i czy występują jakieś dodatkowe koszty, np. w przypadku pogorszenia się kondycji i stanu zdrowia pensjonariusza. Umieszczenie seniora w prywatnym domu opieki, wiąże się z pokrywaniem w całości comiesięcznych kosztów pobytu w placówce przez osobę starszą i jej rodzinę.
• kadra domu opieki – należy sprawdzić, czy kadra, która zajmuje się pensjonariuszami, posiada odpowiednie wykształcenie, oraz czy usługi opiekuńcze są świadczone na wysokim poziomie. Uwagę trzeba też zwrócić na ilość personelu w danej jednostce (pielęgniarki, opiekunki, terapeuci zajęciowi, fizjoterapeuci). Czy jest wystarczająca i ilu pracowników przypada na jednego mieszkańca. Bardzo ważnym parametrem jest informacja, czy personel przechodził szkolenia jak postępować z osobami u których występują różne zaburzenia i schorzenia uniemożliwiające normalne funkcjonowanie - np. choroba Alzheimera.
• wyżywienie - dobrze wiedzieć, czy dom opieki dysponuje własną kuchnią, czy korzysta z cateringu. Należy także ustalić, czy posiłki są dostosowywane do indywidualnych potrzeb seniorów (zalecenia dietetyczne, lub zalecenia lekarskie). Wiele osób starszych, choruje przewlekle, a przy niektórych schorzeniach, trzeba przestrzegać restrykcyjnej diety.  Istotne jest także, czy placówka zapewnia 3 podstawowe posiłki w ciągu dnia oraz drobne przekąski i napoje między posiłkami.
• codzienna opieka - to szeroko pojęte hasło, pod którym kryją się między innymi kwestie dotyczące harmonogramu dnia (ważne, by wiedzieć, czy w placówce obowiązuje schemat działania i wszystko odbywa się zgodnie z planem, czy seniorzy mogą robić co chcą), codziennej aktywności podopiecznych - warto dowiedzieć się, czy  są organizowane zajęcia i warsztaty z terapeutami, aktywizujące seniorów, czy jest zapewniona pomoc psychologiczna. Codzienna opieka powinna także obejmować pomoc w wykonywaniu czynności związanych np. z higieną osobistą, korzystaniem z toalety, ubieraniem, jedzeniem itd.
• odwiedziny - to równie ważna kwestia. Należy ustalić, czy w danej placówce odwiedziny odbywają się w konkretnych dniach, jeśli tak, to w jakich i czy czas wizyt jest ograniczony. Chodzi o to, aby ustalić czas trwania odwiedzin oraz omówić okoliczności w których możemy pojawić się w placówce bez zapowiedzi.
• stan ośrodka - uwagę należy także zwrócić na ogólną estetykę placówki, zagospodarowanie przestrzeni i otoczenia, czystość. To również kluczowe składowe, dzięki którym, bliska nam osoba będzie czuła się w placówce jak u siebie. Odpowiednio dobrane kolory ścian, działają uspokajająco i zapewniają poczucie bezpieczeństwa. Czystość zaś, świadczy o wysokim poziomie organizacji i sprawności danej placówki.
• sprzęt i wyposażenie - chcąc zapewnić seniorowi jak najlepsze warunki, musimy upewnić się, że placówka dysponuje sprzętem pomocnym w codziennym funkcjonowaniu (wózki inwalidzkie, kule, chodziki, balkoniki). Istotną rolę pełni też wszelkiego rodzaju sprzęt pielęgnacyjno - toaletowy, oraz ułatwienia w postaci uchwytów czy nakładek na toaletę. Bardzo ważne jest, aby dostępne rozwiązania stanowiły udogodnienia poprawiające komfort życia pensjonariuszy.

Każdy z wyżej wymienionych aspektów ma znaczenie. Zarówno dla osoby która ma przebywać w placówce, jak również dla rodziny seniora. Im więcej pytań zadamy, im więcej odpowiedzi uzyskamy, tym będziemy spokojniejsi. Zyskamy pewność, że wybraliśmy placówkę, która zaspokoi potrzeby osoby starszej, zapewni jej komfort i poczucie bezpieczeństwa.