Dlaczego coraz częściej mówi się o tym, aby w wyposażeniu klinik i gabinetów dentystycznych poza  specjalistycznym sprzętem, znalazły się również defibrylatory AED? Czy słusznie? Oczywiście. Ich zadaniem jest ratowanie ludzi u których doszło do zatrzymania krążenia.

Dzisiejsze kliniki i gabinety stomatologiczne wyposażone w supernowoczesny sprzęt stomatologiczny, pracownie rentgenowskie z cyfrowymi rentgenami panoramicznymi, wygodne fotele, narzędzia nowej generacji czy luksusowe poczekalnie, sprawiają, że pacjenci mogą być pewni, iż jakość usług będzie na najwyższym poziomie. Mimo tych wszystkich walorów estetyczno - technicznych, dla wielu osób wizyta u stomatologa jest doświadczeniem wywołującym bardzo silny stres. Stres utrzymuje się zarówno przed wizytą jak i w trakcie jej trwania. W przypadku osób zmagających się z chorobami układu krążenia, jak i osób u których nie występują żadne objawy chorobowe, każdy stres niekorzystnie wpływa na ich stan zdrowia, a w rezultacie może doprowadzić do nagłego zatrzymania krążenia.

 

Co to jest defibrylator AED i jak wygląda?

Defibrylator AED jest urządzeniem medycznym którego rolą jest analiza pracy serca i gdy zachodzi potrzeba, za pomocą elektrod defibrylacyjnych, dostarczenie mu określonej energii elektrycznej. Zadaniem defibrylatora jest wyciszenie migotania komór serca i usystematyzowanie jego rytmu. Defibrylator AED jest nowoczesnym aparatem, który może obsługiwać każdy – nie tylko osoby z wykształceniem medycznym, ale także osoby, które wykształcenia medycznego nie posiadają.  Dzięki specjalnemu programowi uruchomiony defibrylator prowadzi ratującego przez cały proces ratunkowy. Za pomocą poleceń głosowych i wizualnych osoba udzielająca pierwszej pomocy jest instruowana jakie czynności ma wykonać. Ogromnym plusem tego urządzenia jest to, że jest w pełni zautomatyzowane, a to oznacza, że działa według ustalonego algorytmu. Po przyklejeniu elektrod samodzielnie bada rytm serca oraz zaleca podanie impulsu elektrycznego. Cały proces jest bardzo intuicyjny i nieskomplikowany, a zarazem bezpieczny zarówno dla osoby ratującej jak i ratowanej. Defibrylator AED swoim wyglądem przypomina mini walizkę. Zapakowany jest w torbę transportową z uchwytem a w środku znajdują się elektrody i akcesoria, które mogą okazać się niezbędne w czasie resuscytacji. Należą do nich: nożyczki – do rozcięcia ubrania, maseczka do RKO – potrzebna do sztucznego oddychania, ręcznik do wytarcia mokrej klatki piersiowej oraz żyletka w razie potrzeby wygolenia owłosionej klatki piersiowej. Defibrylator ma również wyświetlacz i przycisk do jego uruchomienia. Na rynku dostępnych jest kilka modeli AED, ale wszystkie wyglądają podobnie i działają według tych samych zasad.

Jaka jest rola defibrylatora AED i jak go używać?

Główną rolą defibrylatora jest przywrócenie prawidłowego rytmu serca, poprzez podanie impulsu elektrycznego. Kiedy mamy do czynienia z osobą nieprzytomną, u której doszło do nagłego zatrzymania krążenia, to w połączeniu z resuscytacją krążeniowo – oddechową, defibrylator jest jedynym sposobem na uratowanie życia. Rocznie, nagłe zatrzymanie krążenia (NZK) dotyka aż 40 tysięcy Polaków, przeżywa zaledwie 2 do 5 %.  Resuscytacja w połączeniu z defibrylacją pozwala na skuteczną reanimację w aż 75% przypadków. Coraz częściej w galeriach handlowych, urzędach czy innych instytucjach spotykamy się z wiszącymi żółtymi lub czerwonymi walizeczkami z symbolem serca przedzielonego przez błyskawicę. To jest właśnie defibrylator automatyczny. Jego użycie w pierwszych pięciu minutach od wystąpienia NZK jest najbardziej skuteczne i daje ogromne szanse osobie poszkodowanej na przeżycie.  AED jest praktycznie niezawodny i nie pozwala popełnić błędu. Jest bezpieczny dla każdego. W sytuacji, w której osoba nagle pada, najczęstszą przyczyną zatrzymania krążenia jest prawdopodobnie migotanie komór, a defibrylator powinien jak najszybciej przeanalizować rytm serca osoby. Chociaż istnieje wiele różnych marek defibrylatorów zewnętrznych, wszystkie są wykorzystywane w podobny sposób. Elektryczność i woda mogą być śmiertelne w połączeniu. Należy upewnić się, że osoba nie jest mokra (szybko wytrzeć klatkę piersiową do sucha) lub nie znajduje się w pobliżu wody przed użyciem AED. Używanie AED jest bezpieczne, jeśli osoba leży na śniegu. Jedyną wiedzą wymaganą do obsługi defibrylatora jest naciśnięcie przycisku „ON”. Gdy defibrylator AED jest włączony, głos generowany przez komputer, prowadzi ratującego przez resztę procedury. Automat prosi o umieszczenie zestawu elektrod samoprzylepnych na nagiej klatce piersiowej poszkodowanego i, jeśli to konieczne, o podłączenie złącza elektrod do defibrylatora AED. AED zaczyna wtedy automatycznie analizować rytm EKG osoby, aby określić, czy wymagany jest wstrząs. Bardzo ważne jest, aby nie nawiązywać kontaktu z osobą podczas analizy EKG przez maszynę. Jeśli osoba zostanie dotknięta lub poruszona, EKG może nie być dokładne. Jeśli urządzenie stwierdzi, że wstrząs jest wskazany, automatycznie się naładuje i poinformuje, kiedy nacisnąć przycisk, który wywoła wstrząs. Jeśli pierwsze wyładowanie nie przywróci prawidłowej akcji serca, urządzenie podaje następne wyładowania, zgodnie z zaprogramowaną sekwencją (od 150 J do 360 J). Zwiększa to szanse na uratowanie pacjenta. Ten wstrząs jest tym samym wstrząsem, który zostałby dostarczony przez lekarza na izbie przyjęć lub ratownika w karetce pogotowia, gdyby pacjent był tam leczony. Po wykonaniu wyładowania komputerowy głos wyda polecenie wznowienia resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

 

Defibrylator AED w gabinecie stomatologicznym

Przeważająca część polskiego społeczeństwa bardzo boi się wizyty w gabinecie stomatologicznym. U niektórych osób sama myśl spotkania się z dentystą wywołuje stres, nadmierną potliwość dłoni i przysłowiowe kołatanie serca. Niestety w przypadku osób zmagających się z chorobami ze strony układu krążenia każda sytuacja stresowa jest bardzo niepożądana. Co więcej, w obecnie panującej sytuacji pandemii, u osób które przebyły Covid-19, w wyniku śródmiąższowego zapalenia płuc, zmniejsza się masa mięśniowa organizmu pacjenta, również ta związana z układem oddechowym. Po przebytej infekcji wywołanej koronawirusem, w zależności od intensywności przebiegu choroby dochodzi między innymi do znacznego obniżenia sprawności fizycznej jak również utrzymujących się problemów z oddychaniem. W przepisach prawa polskiego nie ma zapisów dotyczących bezwzględnego posiadania defibrylatorów AED w wyposażeniu klinik i gabinetów stomatologicznych, natomiast w Europie i na świecie, coraz więcej państw pochyla się nad tym tematem. Za oceanem, kilka stanów takich jak: Floryda, Georgia, Illinois, Tennessee, Washington, wymaga od stomatologów stosujących sedację posiadanie AED. 

Niezależnie jednak od prawa każdy dentysta powinien mieć pod ręką przenośny defibrylator. Patrząc na postęp technologiczny pozwalający dentystom na wykonywanie coraz bardziej złożonych zabiegów w zaciszu gabinetów, podczas których pacjenci poddawani są znieczuleniu ogólnemu lub wspomnianej powyżej głębokiej sedacji, należy wziąć pod uwagę, że pacjenci i organy nadzoru dentystycznego oczekują, że lekarze są przygotowani do radzenia sobie z ewentualnymi nagłymi wypadkami medycznymi. Zwłaszcza dentyści stosujący sedację, która ma na celu uspokojenie pacjenta, złagodzenie napięcia i stresu poprzez aktywność układu nerwowego. Chociaż jest to rzadkie, sedacja jest czasami powiązana z nagłym zatrzymaniem krążenia (NZK), a dentyści powinni zawsze być przygotowani na taką ewentualność. Ponadto w przypadku gabinetów stomatologicznych mieszczących się w biurowcach, personel i najemcy sąsiednich firm często zwracają się do personelu gabinetów dentystycznych lub medycznych o poradę w nagłych wypadkach medycznych.  Już teraz stomatolodzy, którzy zakupili urządzenia dostrzegają korzyści płynące z inwestowania w AED. Defibrylatory AED stały się ostatnio bardziej przystępne cenowo i zapewniają spokój dentyście i jego personelowi. Gabinet stomatologiczny wyposażony w defibrylator to wyższy standard opieki nad pacjentem. Oznacza również, że stomatolog dba nie tylko o piękny uśmiech pacjentów, ale jest zabezpieczony na wypadek nieprzewidzianych komplikacji. Co więcej, eksponowanie z dumą urządzenia AED w gabinecie stomatologicznym to duży krok w kierunku wzbudzenia zaufania pacjentów w czasach rosnącej konkurencji w dziedzinie stomatologii.